در شب ۲۷ سپتامبر ۲۰۲۵، خبر مهمی فضای رسانه‌ای ایران و جهان را فراگرفت: اعلام فعال شدن مکانیزم ماشه در پرونده هسته‌ای ایران. این رخداد سیاسی-حقوقی می‌تواند تأثیرات عمیقی بر تحولات بین‌المللی، روابط بانکی، نقل و انتقالات مالی و به ویژه بر وضعیت دانشجویان ایرانیِ مشغول تحصیل یا قصد اعزام به خارج از کشور داشته باشد. در این مقاله به بررسی این تأثیرات بر دانشجویان ایرانی در کشورهای مختلف مانند آمریکا، انگلیس، آلمان و فرانسه می‌پردازیم و در پایان گزینه انتقال به دانشگاه‌های بین‌المللی روسیه را نیز به عنوان مسیری جایگزین معرفی خواهیم کرد.
بخش اول: مفهوم مکانیزم ماشه و بازگشت تحریم‌ها
ابتدا باید روشن کنیم مکانیزم ماشه چیست و چه سازوکاری دارد.
مکانیزم ماشه (یا «snapback») یکی از بندهای توافق برجام است که در صورت ادعای نقض فاحش تعهدات ایران، امکان بازگرداندن خودکار تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران را مطرح می‌کند — حتی بدون رأی جدید در شورای امنیت.
به‌عبارت دیگر، اگر کشورهای عضو برجام احساس کنند ایران تعهدات هسته‌ای خود را نقض کرده، می‌توانند درخواست فعال کردن این سازوکار را بدهند تا تحریم‌ها بازگردانده شوند.
در این حالت، قطعنامه‌های شورای امنیت مربوط به تحریم‌های سابق علیه ایران دوباره فعال می‌گردند. CHN.ir+2Green Mouj+2
طبق برخی تحلیل‌ها، بازگشت تحریم‌ها شامل حوزه‌های مالی، بانکی، مسدودسازی دارایی‌ها، محدودیت نقل و انتقال پول و همکاری بانکی بین‌المللی است. Khabar Farsi+3CHN.ir+3Green Mouj+3
در چارچوب دانشگاهی، عده‌ای ادعا کرده‌اند که تحریم‌ها مستقیماً نباید به علم و فناوری تسری یابند، اما عملاً فشارها بر مبادلات پژوهشی، تأمین تجهیزات، انتشار مقالات و رفت و آمد اساتید شدت می‌گیرد. vista.ir
از سوی دیگر، برخی تحلیلگران معتقدند مکانیزم ماشه بیشتر جنبه نمایش سیاسی دارد تا عملی و تأثیرات آن در عمل محدود خواهد بود. Khabar Farsi+1
با این پیش‌زمینه، بیایید بررسی کنیم تأثیر آن بر دانشجویان ایرانی چه خواهد بود.
بخش دوم: تأثیرات بر دانشجویان ایرانی در کشورهای خارجی
در ادامه، شرایط احتمالی دانشجویان ایرانی در مقاصد محبوب تحصیلی را بررسی می‌کنیم:
۱. دانشجویان ایرانی در آمریکا
-
مسائل بانکی و انتقال پول: بانک‌های آمریکایی و مؤسسات مالی تحت تحریم معمولاً از همکاری با افراد یا نهادهای ایرانی اجتناب می‌کنند. در صورت فعال شدن مکانیزم ماشه، فشارها افزایش می‌یابد و ممکن است حساب‌های بانکی دانشجویان ایرانی مسدود یا محدود گردد.
-
دسترسی به خدمات بانکی بین‌المللی: امکان استفاده از خدمات سپرده‌گذاری بین‌المللی، حواله از ایران یا به ایران دشوارتر می‌شود.
-
هزینه روزمره و شهریه: اگر خانواده در ایران بخواهند هزینه‌ها را ارسال کنند، مشکلات و هزینه‌های قابل توجهی برای پرداخت شهریه و هزینه‌های زندگی ایجاد می‌شود.
-
پروسه اقامت و ویزا: ممکن است فشار سیاسی بر دانشجویان ایرانی افزایش یابد و دولت آمریکا سخت‌گیری بیشتری در بررسی ویزا یا تمدید اقامت داشته باشد.
۲. دانشجویان ایرانی در انگلیس
-
تبادل پول: بانک‌های انگلیسی ممکن است از تعامل با حساب‌های ایرانی احتیاط کنند و فرآیند انتقال پول به داخل یا خارج ایران را پیچیده‌تر کنند.
-
رشته‌های موازی تحقیقاتی یا همکاری علمی: دانشجویان در برنامه‌های تحقیقاتی بین‌المللی یا پروژه‌های مشترک ممکن است با محدودیت ارتباط با ایران روبه‌رو شوند، تأمین تجهیزات یا منابع پژوهشی از ایران کاهش یابد.
۳. دانشجویان ایرانی در آلمان
-
بانکداری و مبادله مالی: بانک‌های آلمانی تحت نظارت اتحادیه اروپا و قوانین بین‌المللی هستند و ممکن است از تعامل مالی با مبالغ مرتبط با ایران احتیاط به خرج دهند.
-
تحصیل و پژوهش: در فعالیت‌های پژوهشی بین‌المللی یا کلاب‌های علمی ممکن است محدودیت‌ها افزایش یابد، به ویژه اگر پروژه‌ها تأمین مالی از ایران داشته باشند.
۴. دانشجویان ایرانی در فرانسه
-
مشابه موارد بالا، دانشجویان با دشواری در ارسال پول از ایران، افزایش کارمزد انتقال پول، ریسک بلوکه شدن حساب‌ها یا ممانعت مؤسسات مالی در همکاری با حساب‌های مرتبط با ایران روبه‌رو هستند.
بخش سوم: وضعیت حساب بانکی دانشجویان ایرانی
یکی از دغدغه‌های بزرگ، وضعیت حساب بانکی دانشجویان و نحوه مدیریت مالی است:
-
مسدود شدن یا محدود شدن تراکنش‌ها: مؤسسات بانکی بین‌المللی ممکن است از تراکنش‌هایی که مبدا یا مقصد آن ایران باشد خودداری کنند یا آنها را مسدود نمایند.
-
افزایش کارمزد و بررسی دقیق‌تر: حتی اگر حساب باز بماند، ممکن است تراکنش‌ها تحت نظارت دقیق‌تر قرار گیرند، تأیید بیشتری بخواهند و کارمزد بیشتری برای انتقال پول وضع شود.
-
استخدام خدمات مالی جایگزین: دانشجویان مجبور به استفاده از شبکه‌های مالی جایگزین یا سرویس‌های میانجی (چنین به‌کارگیری شرکت‌های واسطه، صرافی‌های بین‌المللی با تجربه در تحریم) خواهند شد.
-
نقد کردن مبالغ ریالی در ایران برای تبدیل به ارز خارجی: اگر نیاز باشد خانواده در ایران پول به ارز خارجی ارسال کنند، فرایند تبدیل ریال به دلار یا یورو دشوارتر شده و نرخ تبدیل ناعادلانه یا محدودیت عرضه ارز ممکن است وجود داشته باشد.
بخش چهارم: وضعیت تحصیل، پروژه‌ها و همکاری‌های علمی
فعال شدن مکانیزم ماشه می‌تواند تأثیراتی در حوزه علمی و آموزشی داشته باشد:
-
ممنوعیت همکاری با مؤسسات ایرانی: پروژه‌های مشترک دانشگاهی، اشتراک دسترسی به پایگاه‌های داده یا تجهیزات ممکن است قطع یا محدود شود.
-
تهدید به قطع بودجه دانشجویان ایرانی: ممکن است دانشگاه‌ها تمایلی به دادن بورس یا کمک هزینه به دانشجویان ایرانی نداشته باشند، به دلیل ریسک مرتبط با تحریم.
-
مشکلات در ارسال تجهیزات آزمایشگاهی: واردات قطعات، مواد شیمیایی یا دستگاه‌های مورد نیاز پروژه‌ها ممکن است دشوار شود، چون شرکت‌های خارجی از تعامل با ایران اجتناب خواهند کرد.
-
محدودیت در انتشار مقالات مشترک: مجلات بین‌المللی ممکن است تحت فشار قرار گیرند یا همکاری با مؤسسات ایرانی را محدود کنند، اگر ارتباط مالی یا تأمین منابع از ایران باشد.
بخش پنجم: چرا روسیه می‌تواند یک گزینه جایگزین باشد؟
با توجه به شرایط فوق، انتقال به دانشگاه‌های بین‌المللی روسیه می‌تواند گزینه‌ای جذاب برای آن دسته از دانشجویان ایرانی باشد که می‌خواهند ریسک تحریم‌ها را کاهش دهند. در این قسمت به دلایل و پیشنهادهایی برای این انتقال می‌پردازیم:
مزایای تحصیل در روسیه برای ایرانیان
-
روابط دیرینه و همکاری‌ها
روسیه یکی از کشورهایی است که غالباً مواضع متفاوتی نسبت به غرب و تحریم‌ها دارد. همکاری دانشگاهی بین ایران و روسیه در گذشته وجود داشته و امکان انتقال یا ادامه تحصیل مشترک وجود دارد. -
دانشگاه‌های بین‌المللی معتبر
چند دانشگاه روسی دارای رتبه‌بندی بین‌المللی در رشته‌های فنی، پزشکی، مهندسی و علوم پایه هستند و دوره‌های آموزش بین‌المللی دارند (به زبان انگلیسی یا روسی). -
هزینه کمتر نسبت به برخی کشورهای غربی
هزینه تحصیل و زندگی در روسیه اغلب پایین‌تر از بسیاری کشورهای اروپا غربی یا آمریکا است. -
آسان‌تر بودن شرایط انتقال یا پذیرش
چون روسیه کمتر تحت فشار تحریم غربی قرار دارد، فرایند انتقال دانشجو یا پذیرش از ایران امکان انعطاف بیشتری دارد.
اگر دوست دارید نتایج کار ما و تجربیات واقعی دانشجویان قبلی رو ببینید، حتماً سری به پیج اینستاگرام ما بزنید؛
آدرس پیج : instagram.com/russ_nirvana
نتیجه‌گیری (جمع‌بندی و هشدارها)
با فعال شدن مکانیزم ماشه در شب ۲۷ سپتامبر ۲۰۲۵، دانشجویان ایرانی در خارج از کشور با ریسک‌های جدیدی در زمینه بانکی، انتقال پول، همکاری‌های علمی و تأمین منابع مواجه می‌شوند. اگرچه برخی تحلیل‌ها معتقدند تأثیر عملی این فشارها محدود خواهد بود، واقعیت آن است که افزایش موانع مالی و مقرراتی دور از انتظار نیست.
در چنین شرایطی، گزینه انتقال به دانشگاه‌های بین‌المللی روسیه می‌تواند راهی هوشمندانه برای کاهش ریسک باشد. در این مسیر، دانشجویان ایرانی می‌توانند با تهیه فهرستی از دانشگاه‌های معتبر روسیه، بررسی شرایط انتقال، معادلسازی دروس و بررسی هزینه‌ها، گامی عملی بردارند.
روس دانشوران نیروانا – کارگزار اعزام دانشجو به روسیه
شماره ی واتساپ جهت مشاوره ی رایگان : 09192493229
